Om-werken

In Systeem Dynamiek kleuren we een dynagram zoals hierboven blauw. Een dynagram geeft een dynamische werkelijkheid weer in de tijd. Wanneer je je verbindt met het begrip tijd, ontkom je er niet aan dat de tijd voortbeweegt. Je kunt jezelf niet loskoppelen van het voortschrijden van de tijd. De natuur laat ons dat in al zijn dynamiek zien, onder andere middels de seizoenen.

Een dynagram kan oorzaak en gevolg op een logische manier in beeld brengen, omdat het de volgordelijkheid in de tijd kan laten oplichten. Je kunt niet alleen jezelf in het midden denken en bijvoorbeeld een probleem onderzoeken, wat in dit dynagram een thema is; als therapeut kan dit dynagram evenzeer een tool zijn bij het begeleiden van een cliënt.

Oost kan je zien als het begin van iets nieuws, een nieuwe moment, de ochtend, een nieuwe dag of een nieuw jaar. Het is hét altijd actuele moment. Er is geen avond (W) mogelijk zonder dat het middag is geweest (Z) en er is geen donker (N) zonder licht. Je kunt de volgorde in de tijd niet overslaan en ook niet omdraaien.

Je kunt in je gedachten wel denkbeeldig terug in de tijd of denkbeeldig stil blijven staan bij een moment in de tijd. Bijvoorbeeld, wanneer er iets traumatisch is gebeurd in je leven, kan het zijn, dat je er in je 'hoofd' maar niet los van komt, terwijl de tijd doorloopt. ‘De tijd staat stil’ is dan ook wel een uitspraak, die bij een heftige gebeurtenis ervaren wordt. Ook door herinneringen kan je nooit terug in de werkelijkheid van het verleden. Het gebeurt allemaal ergens in je hoofd én in je buik.

Pijn en emoties horen bij het leven. Dingen overdoen zal niet lukken, maar je kunt wel onderzoeken of je anders met je gedachten, je wil en je emoties om kunt gaan, wanneer bijvoorbeeld de gevolgen van onverwerkte ervaringen steeds weer de kop opsteken. Gedachtekracht en wilskracht, in combinatie met beeld en begrip, zijn mogelijke instrumenten om in te zetten tijdens een helingsproces. Dat vraagt actueel onderzoek naar wat al of niet voor handen is.

De oude Taoïsten schreven over het omdraaien van het licht (o.a. in het Geheim van de Gouden Bloem). De weg van donker naar licht. In het dag-nacht ritme gaat dat vanzelf, maar wanneer je tegenslag ervaart, is al snel gezegd: zie het allemaal maar wat lichter, neem het niet zo zwaar, zo donker is het niet…

Om tot werkelijke omkering van het licht in jou zelf te komen, vergelijkbaar met een transformatie, is er een actieve houding nodig. Het vraagt, zonder geweld te plegen en met beleid, hard werken, om in jezelf het oude te verteren en om te werken naar het nieuwe.

Wil je patronen in je zelf veranderen, dan moet er aandacht zijn voor je denken, voelen en willen, om te gaan handelen in de juiste richting, die voor jou helpend is.

Oftewel je openen om te leren om-willen, om-voelen en om-denken. Dit hele proces van je zelf ontwikkelen en je zelf van deze thema’s bewust te blijven, noemen we dan ook ‘om-werken’, wat het thema is van dit dynagram. Het is een voortdurend proces, dat aandacht vraagt, ongeacht of er een actueel probleem is.

Het symbool van donker en licht is yin yang. We zien één helft zwart en één helft wit. In het lichte deel bevindt zich een zwarte stip en in het donkere gedeelte een witte. Dat is te lezen als dat er geen licht is zonder donker en geen donker zonder licht. Zelfs in de diepste duisternis is er altijd een lichtpunt. Van donker naar licht, van licht naar donker, is een steeds terugkerende dynamiek, met telkens een onontkoombaar omkeerpunt. In de middag is het licht, de zon op zijn hoogtepunt, waar, na de omkering, langzamerhand meer yin in de atmosfeer komt. Middernacht is het meest donkere diepte-moment, waar de maankracht zich laat zien en waar een omkering plaatsvindt naar meer yang, als het licht aan de horizon verschijnt. Deze dynamiek is in deze werkelijkheid, in alles, terug te vinden. Is het volledig eb, dan komt er een stilhoudend omkeerpunt en wordt het vice versa weer vloed.

Ook in onze gedachten en gevoelens kennen we donkere onpeilbare diepten en lichtgevende hoogtepunten. We zijn er ons niet altijd bewust van, maar in élk moment huist een yin-yang omkeerpunt, waardoor we als mens in staat zijn om onszelf te sturen, middels ons vermogen om te willen, te voelen en te denken. Elk moment is een keuze-omkeer-moment, waar de kansen liggen voor ‘om-werken’. Het leven vraagt ons de harmonie te hervinden en te bewaren op deze aarde en mee te bewegen in de natuurlijke oer-dynamiek.

In dit dynagram met het thema ‘om-werken’ worden niet alleen de vaak onbewuste ingesleten patronen inzichtelijk gemaakt, maar het biedt ook tools om door beeld en begrip zoveel en zo vaak als mogelijk in vreugde deel te nemen aan het leven, mee te stromen in de tijd en met dát wat jou persoonlijk in het leven ten deel valt.

Er is geen tijd zonder ruimte. Net als alles en iedereen in onze zichtbare werkelijkheid, neem ook jij een ruimte in, in de tijd. Een fysieke ruimte in jouw omgeving. Je hoofd neemt een ruimte in, in jouw lichaam. Ook je gedachten nemen ruimte in, niet alleen in je hoofd, want ze sturen jou her of der, fysiek en mentaal. Niets staat los van elkaar. Alles heeft invloed op elkaar. Wanneer je denkt: ‘Ojee’, zal dat niet alleen uitstralen naar buiten, maar ook zal die trilling iets doen in je lichaam tot in elke cel. Hetzelfde gebeurt wanneer je denkt: ‘Ojaa’, wat zich vertaalt naar een andere beleving, een ander gemoed.

Dit dynagram geeft inzicht hoe je kunt om-willen, om-voelen en om-denken van ojee als tegenstander naar ojaa als bondgenoot.

Hoe dit dynagram te lezen?

De windrichting O in een dynagram plaatsen we aan de linkerkant, er vanuit gaande dat je zelf in het centrum kunt gaan staan en aan je linkerkant de zon opkomt en op W aan de rechterkant ondergaat. Daarmee komt bovenin Z en onderin N. Dat vraagt wellicht meteen al even een ‘om-denken’.

Vanuit het midden van links naar rechts, van oost naar west

Probleem verkennen als werkelijkheid

Probleem hanteren als motor

Herkennen van wat zich in het probleem voordoet

Anders dan gebruikelijk, hebben we in dit dynagram de horizontaal geaccentueerd, aangezien de begrippen op deze lijn van oost naar west, het hart vormen van de twee houdingen, die we kort typeren met de Ojee route en de Ojaa route. Het probleem dat zich voordoet, vormt het uitgangspunt voor beide routes. Het probleem als realiteit erkennen en nader verkennen op zijn mogelijkheden en onmogelijkheden, zorgt ervoor dat je er niet omheen, maar er doorheen leert gaan. Op deze wijze, hanteer je het probleem als een op gang brengend principe, bij wijze van spreken als een motor, het beweegt je juist voort door er mee aan de slag te gaan. Een probleem doet zich nooit zomaar voor, hoe ongemakkelijk en ongewenst ook, je kunt je zelf eraan ontwikkelen. Dat wil zeggen, uiteindelijk beken je je tot dat probleem, om te herkennen wat het in jou zelf spiegelt. Dat vraagt een deemoedige grondhouding. Dat geschiedt niet slaafs, vandaar erken je afwerende houding, want hoe sterker de afweer, hoe meer je van het probleem mag leren.

Afwerende houding, die zich kenmerkt door tegen te bewegen

Niet leuk / Wegduwen / Weerstaan

Kost energie

Het Onmogelijke zien op grond van het Bestaande

Om-werken door te willen, voelen en denken

Ontvangende houding, die zich kenmerkt door mee te bewegen

Leuk / Verwelkomen / Aangaan

Geeft energie

Het Mogelijke zien op grond van het Onbestaande

Tegenbewegen: wanneer je de werkelijkheid verkent door het probleem te erkennen, kun je het probleem, zoals gezegd, hanteren als een motor. Alleen al het verwelkomen in plaats van wegduwen, het aan willen gaan, het er mogen zijn van het probleem, boort jouw eigen unieke energie-bron aan. Zeg je Ojaa, dan gaat de motor meteen draaien. Ojaa is als de olie die een motor soepeltjes zijn werk laat doen. Is er steeds een Ojee, dan gaat het piepen en kraken en loopt de motor vast.

Een motor bestaat uit allerlei radertjes. Het ene radertje of wieltje stuurt het andere aan. Een radertje zoals een probleem staat niet op zichzelf. Alle mogelijke facetten, die in dit dynagram in beeld zijn gebracht, kun je zien als onderdelen van jouw motor. Wanneer een radertje stagneert, ontstaan gevolgen voor het hele systeem. De kunst is om die radertjes, steeds in wisselwerking met elkaar, de juiste kant op te laten draaien en draaiende te houden, omdat anders de hele boel stagneert. Het bestaande, waar je je misschien krampachtig aan vasthoudt, wordt onmogelijk om nog vol te houden. Het wordt een energievreter.

Meebewegen: wanneer je er bewust van wordt en erkent, dat jij de enige bent, die die motor draaiende kan houden, zal je zien, dat al het onbestaande mogelijk wordt, doordat je jouw eigen patronen gaat herkennen. Het leuke en het niet leuke blijken dan gewoon twee radertjes te zijn, die op elkaar zijn afgestemd, zoals yin en yang; dan eens voert de ene de boventoon en dan weer de ander. Zonder dat het energie kost, maar juist een bron van stromende energie wordt, wanneer je er in mee durft en in mee wilt gaan.

Vanuit oost de basis van de opponerende route en participerende route.

Vanuit oost kun je de tegen bewegende route onderlangs volgen of de meebewegende route bovenlangs. Het meebewegen brengt je naar het licht, het tegenbewegen naar het donker. Mee bewegen noemen we in systeem dynamiek de participerende route en het tegenbewegen de opponerende route. Beweeg je mee, dan brengt het je vreugde en plezier, beweeg je tegen, dan kan het je uiteindelijk naar angst en paniek brengen.

Opponerend tegenbewegen onderlangs

Tegenbewegen

Probleem Ontwijken

Probleem zien als Tegenstander

Ojee attitude

Ja, maar gedrag

Angst / Paniek

Om-werken door te willen, voelen en denken

Participerend meebewegen bovenlangs

Meebewegen

Probleem Gebruiken

Probleem zien als Bondgenoot

Ojaa attitude

Ja, okee gedrag

Vreugde / Plezier

Stap voor stap de opponerende route en participerende route verder verkennen

Zoals hierboven reeds benoemd, vertegenwoordigt het oosten een nieuw moment. Wanneer je in het centrum staat met je gezicht naar oost, kun je linksom of rechtsom. Belangrijk is, dat je de werkelijkheid zoals het zich aan je laat zien, wilt verkennen, de realiteit omtrent een probleem of belemmering onder ogen wilt zien. Wat doet zich voor? Wat wordt mij gespiegeld? Wat mag ik er mee om mij er aan te ontwikkelen. Loop ik weg of ga ik het aan. Maak ik het probleem tot een bondgenoot of wordt het mijn tegenstander? Blijf je hangen in Ojee, wijs je het af en of doe je, of er niets aan de hand is; of erken je, dat er een probleem is en zeg je volmondig ja, ik ga er mee aan de slag.

Opponerend tegenbewegen onderlangs vanuit oost

Gesloten mind

Je zelf afsluiten

Wegduwen / Weerstaan / Niet leuk

Reactief / Afwijzen

Uit de oude ‘doos’ aan ingebakken oordelen – meningen – emoties

Bevangen antwoorden

Om-werken door te willen, voelen en denken

Participerend meebewegen bovenlangs vanuit oost

Open mind

Je zelf ontsluiten

Verwelkomen / Aangaan / Leuk

Proactief / Aanwijzen

Het nieuwe uitpakken aan feitelijke waarnemingen – wat doet zich voor – out of the box

Onbevangen vragen

Tegenbewegen: Wanneer je een probleem eenmaal tot tegenstander hebt gemaakt en tot een ojee attitude vervalt, is de kans groot, dat je je gaat afsluiten van dat wat zich voordoet, van het ‘hier en nu’. In plaats van meebewegen, beweeg je tegen. Je wordt re-actief, dat wil zeggen, dat je je zowel afkeert van het probleem alsook, dat je datgene, wat mogelijk een licht op de zaak kan werpen, afwijst. Je vindt het probleem niet leuk en duwt het weg, je wilt er niet mee bezig zijn. Wellicht heb je niet in de gaten, dat dit je uiteindelijk uitput en dat het energie vreet. Oude vastgeroeste emoties, meningen, oordelen en vooroordelen kunnen hier mede de oorzaak van zijn. Veelal vormen zij de riedel aan bevangen antwoorden.

Meebewegen: wanneer je de moed hebt om het probleem als een reële werkelijkheid te verkennen, zal je merken, dat er zich iets in je gaat openen. De wilskracht zal groeien en dan kan er een pro-activiteit ontstaan ten aanzien van het probleem. Je ontwerpt een andere toekomst in plaats van dat je nieuwe inzichten verwerpt, afwijst of ontwijkt. Er kan iets nieuws ontstaan wanneer je de feiten onder ogen ziet en met een open mind, out of the box kunt gaan (af)vragen wat zich nu eigenlijk voordoet en je onbevangen mag bedenken hoe je je zelf gaat aanpakken. Dat kun je alleen zelf. Zo kan je jezelf meer en meer ontsluiten, omdat er iets nieuws mag en daardoor kan ontstaan. Iemand anders, zoals een therapeut, kan je hier natuurlijk wel bij helpen. Maar jouw Ojaa attitude bepaald jouw mate van succes. Fysieke beperkingen daargelaten, maar dan nog zijn er genoeg lichtpuntjes, die je uitdagen.

In het yin yang symbool zien we evenveel zwart als wit. Dat betekent, dat de mate van donker en zwaarte even groot en evenveel is dan het licht, het luchtige. Tot op de mm nauwkeurig is dit een natuurwet. Er is geen ontsnappen aan.

Wanneer je een negatieve gedachte of een negatief gevoel hebt, staat er altijd een positieve gedachte tegenover. ‘Ik wil niet’ kan er niet zijn zonder dat er een ‘ik wil wel’ bestaat. Het negatieve kan niet bestaan zonder het positieve in diezelfde mate. In het negatieve zit de potentie van het positieve en omgekeerd, wat de witte stip laat zien in het symbool.

Hoe vervelend een situatie ook is, er is altijd wel een lichtpuntje aan te wijzen, als begin van waaruit je pro-actief verder kunt. En juist dat lichtpuntje gaan zien, betekent het begin van een ommekeer, hét moment om te kiezen en te beslissen welke richting je in gaat en daarmee het begin om het oude om te werken naar het nieuwe. Dus wordt het een Ojaa, ik ga ervoor of een Ojee nee en je draait je om.

Oefening 1

Kijk voor een oefening onder aan deze pagina om bewust te worden dat elke gedachte twee zijden heeft.