Raja Yoga - ahimsa / geweldloosheid

Ahimsa- niet schaden

Zowel jezelf als de ander en het andere niet schaden

De weg naar geweldloosheid is wijsheid leren leven

Sutra Patanjali II-35

Als men stevig gegrondvest is in geweldloosheid is er het opgeven van alle vijandigheid in zijn/haar bijzijn.

Deze Sutra over geweldloosheid is naar men zegt zo’n 2600 jaar geleden opgetekend door Patanjali de grondlegger van Raja Yoga en is nog steeds een actueel thema.

Ahimsa is het eerste van de tien thema's die met ethiek te maken hebben. Hoe verhoud jij je als mens tot jezelf en daarmee tot de ander of het andere.

Dit diagram bestaat uit vier driehoeken. In elke driehoek is een ander thema met betrekking tot Ahimsa uitgewerkt. Voor het juiste begrip is de volgorde van de verschillende fases, per positie, genummerd van 1 tot 3. Hieronder wordt nu stapsgewijs uitgelegd hoe je dit diagram kunt lezen en verstaan.

Driehoek met de punt omhoog

Deze driehoek geeft een oefenweg aan om tot de grondhouding te komen van iemand die geweldloos is. De in wijsheid doorleefde grondhouding wordt weergegeven in de nummers 3.

1. vriendelijk

2. warmhartig

3. zachtmoedig Zijn

1. betrokken

2. medeleven

3. mededogen Zijn

1. hartelijk

2. liefdevol

3. liefde Zijn

Het kan een uitdaging zijn om middels deze begrippen bewust te worden hoe jij, door jezelf te bevragen, in het dagelijkse leven staat met betrekking tot deze thema’s.

Hoe treed je de ander tegemoet? Is je vriendelijkheid echt? Wat is het verschil tussen beleefd zijn en vriendelijk zijn. Ben je echt betrokken, warmhartig en medelevend? Wat is het verschil tussen medeleven en medelijden?

Wat is het verschil tussen betrokken zijn, medeleven en mededogen?

Driehoek met de punt omlaag

Geweld en geweldloosheid komen tot uitdrukking in gedachten, in woorden en in handelingen.

Deze driehoek probeert weer te geven wat gewenst is om tot de juiste gedachte, het juiste woord en de juiste daad te komen met betrekking tot de wereld waarin we leven (de nummers 3).

1. samenbrengen

2. samenhang

3. juiste gedachte

1. zielenklank

2. samenklank

3. juiste woord

1. samenspel

2. samenvallen

3. juiste daad

Juiste gedachte

Om tot de juiste gedachte (3) te komen zal je éénpuntig moeten worden. Je focussen. Je zult dan steeds meer in staat zijn om vanuit verschillende invalshoeken de essentie samen te brengen (1) om de samenhang (2) tussen het een en het ander te zien/ervaren. Zo ontwikkel je steeds meer onderscheidingsvermogen (rechts in het diagram) . Er zal dan geen sprake meer zijn van antipathie of sympathie en van oordelen of veroordelen, welke gevoed worden door gedachten en die gezien kunnen worden als vormen van geweld. Ook al zijn gedachten onzichtbaar, op een zeer subtiele wijze leiden ze ons vaak naar ongewenste woorden en of handelingen. Bij geweldloosheid zullen er geen afscheidende gedachten meer zijn.

Juiste woord

Ieder heeft zijn eigen klank zijn eigen grondtoon (1). Dat is je onontkoombare basis, die jou als individu vormt tot wie je in essentie bent. Wanneer je ondeelbaar jezelf bent, zal je je niet identificeren met een ander of met wat dan ook, je kunt dan op een geweldloze manier in dialoog samenklinken (2) met de ander.

Er zal dan geen discussie en strijd zijn. Wanneer je geweldloos bent, zal je de juiste woorden op het juiste moment weten te spreken. Of weten te zwijgen.

Juiste daad

Om tot de juiste handeling te komen (3) zal je je moeten verbinden met het andere of de ander. Wanneer je in afstemming bent met de ander op basis van gelijkwaardigheid zal er vanzelf een samenspel (1) ontstaan en val je met het andere of de ander samen (2). Dan is er alleen nog maar het handelen. De ‘poppetjes’ zijn als het ware van het toneel verdwenen.

Driehoek met de punt rechts

Deze driehoek reikt een oefenweg aan. Een Ik-besluit (punt rechts) vraagt om onderscheidingsvermogen te ontwikkelen en speelt hierbij dan ook een belangrijke rol.

1. verdedigen

2. afstemmen

3. uitwisselen

1. vermijden

2. ont-moeten

3. verbinden

Soms is het nodig om je te verdedigen (1) om geen geweld op jezelf toe te laten of om een situatie te vermijden (1) omdat het geweld wat op jou afkomt te heftig is om er, op een voor jouw geweldloze manier, mee om te gaan.

Het is wel belangrijk dat je dat doet vanuit een Ik-besluit. Dat je niet zomaar ‘wegloopt’ of ‘vlucht’ maar dat je beseft dat het verstandiger kan zijn om een situatie te vermijden (1).Dat kan helpen om je geen slachtoffer te voelen en te beseffen dat je een eigen wil hebt. Je realiseren dat je (vaak) echt een keuze hebt.

Niet alle geweld is voor jou bedoeld. Oefenen om je te ont-moeten en om je niet te bemoeien met iets dat niet voor jou bedoeld is. Ook hoef je niet altijd de held te zijn. Je zou kunnen proberen om eens een week lang goed rond te kijken wat volgens jouw normen en waarden geweld zou kunnen zijn en dan beslissen om dat te vermijden, erop vertrouwende dat als het voor jou is bedoeld, dat het dan wel weer terugkomt. Je kunt dan alsnog beslissen wat er mee te doen. Het schept wat ruimte.

Een volgende stap kan zijn dat het een uitdaging wordt om je af te stemmen (2) op de ander of op datgene wat op je pad komt en je als geweld ervaart. Dan ga je van ont-moeten naar ontmoeten (2).

Op het moment dat je onder invloed staat van je egoïteit zal je misschien snel weer vervallen in verdedigen (1).

Zo kan oefenen in discussies ook wel aardig zijn. Of je weerstaat de verleiding om mee te doen of je probeert echt in dialoog met iemand te gaan. Ook in een dialoog zijn de verschillende standpunten uit te leggen zonder dat er een ego-geladen strijd ontstaat van welles-nietes.

Pas wanneer jij je vrij kunt afstemmen (2) op de ander kan je de ander echt ontmoeten (2) en tot een zuivere verbindende uitwisseling (3) komen in gedachten, in woorden en in handelingen.

Zichzelf overstijgend, zichzelf blijvend op basis van on-voorwaardelijkheid en gelijkwaardigheid. (midden)

Driehoek met de punt links

Deze driehoek toont een methode, die kan helpen op het pad van geweldloosheid.

Patanjali toont ons hoe we tot transformatie kunnen komen door middel van de drie Parinama’s.

In zijn Sutras komt het niet specifiek aan de orde met betrekking tot geweldloosheid. Telkens wanneer je iets tot op het bot hebt durven doorleven, wanneer je ten diepste voelt dat jouw ervaring je innerlijk rijker heeft gemaakt, is de kans groot dat je in je persoonlijke ontwikkeling een transformatie heb doorgemaakt. Niets is meer als ooit daarvoor. Nooit is dat ene nog hetzelfde.

Bij geweldloosheid zou je, als oefening, die drie stappen kunnen inzetten en zal uit het gevolg blijken in hoeverre je in ‘geweldloos zijn‘ bent geslaagd.

Alles hangt af van de mate van jouw bewustzijnsontwikkeling, in hoeverre je in staat bent vanuit zielenwerkzaamheid te ‘handelen’ en je ego-ikje te vergeten. Eén spat angst, stoerheid of ego, hoe onbewust ook, kan roet in het eten gooien als je je begeeft in een geweldssituatie.

De mate van realisatie van de laatste drie stappen van het achtvoudig pad; dharana (concentratie), dhyana (meditatie) en samadhi (eenwording) zijn bepalend voor succes.

SamadhiParinama

Je focust je op dát wat zich voordoet.

EkagrataParinama

Je blijft gefocust op dát wat zich voordoet.

NirodhaParinama

Op het moment dat je één bent geworden en samenvalt met dát wat zich voordoet kan er een verandering, een transformatie plaatsvinden. Je denkt, zegt, doet of laat datgene wat op dat moment nodig is.

Een transformatie-moment kan gezien worden als een moment van verlichting (links).

Een geweldloos mens zal deze drie Parinama’s die tot geweldloosheid kunnen leiden als vanzelf vanuit wijsheid volgen.

Midden

Wanneer je ‘geweldloos zijn’ leeft, ben je onvoorwaardelijke liefde en kun je in gelijkwaardigheid naar de ander of het andere toe bij jezelf blijven door het overstijgen van je ego-ikje.

Het resultaat van deze beoefening, dat er geen vijandigheid meer hoeft te zijn in jouw bijzijn, is een hoopvolle gedachte, voor zover Patanjali dit in zijn Sutra op deze manier heeft bedoeld. In de hoop dat we geweldloos met zijn Sutra zijn om gegaan.